Birçok insan genel olarak zekasını geliştirmek ister. Bunu zaman içerisinde başarabilmek mümkündür. Fakat belirli düzeyde adanmışlık gerektiğini unutmamak gerekir. En basitinden yeni şeyler deneyerek kendine meydan okuman, bir anlamda kendini harekete geçirmen önemlidir.
Zekanı geliştirmek istiyorsan hayatında yer alan her alışkanlığın belirli düzeyde önemi olacaktır. Örneğin, okuma alışkanlığı gibi belirli hobilerin olmalıdır. Fakat bu tek başına yeterli değildir. Aynı zamanda yaşam tarzını değiştirmen, sağlıklı beslenmeye dikkat etmen ve sağlıklı uyku düzenine sahip olman gerekir.
Zihinsel uyarım arayışında bulunmalısın
Zekanı geliştirmek istiyorsan bir şekilde zihinsel uyarım gerçekleştirmen gerekir. Zihinsel uyarım için takip edebileceğin birçok farklı yol vardır. Fakat en güvenli yol yeni şeyler deneyerek başlamaktır. Daha sonra kendine meydan okuyarak farklı çözüm arayışları içerisinde bulunabilirsin.
Yeni şeyler denemek
Yenilik beynini uyarır. Bu nedenle yeni deneyimlere açık olmak zekanı geliştirmek için önemlidir. Yeni deneyimler beyindeki sinirsel faaliyetleri artırma eğilimindedir. Bu da zaman içerisinde zekanın gelişmesine yardımcı olabilir. En kolay adım günlük yaşamında açık olmaktır. Çünkü yeniliğe açık olduğun zaman zekanı geliştirebilirsin.
Örneğin daha önce görmediğin bir yeri görme şansın olduğunda bunu kabul etmelisin. Yeni hobiler ve beceriler geliştirebilirsin. Eğitim merkezlerinde çeşitli eğitimlere katılmak için gönüllü olabilirsin. Daima yeni bilgilere açık olmalı, ilgini çeken konularda bir şeyler okumaya çalışmalısın.
Kendine meydan okumak
Akıllı insanlar sürekli aynı kalmazlar. Sürekli öğrenmeye çalışırlar. Belirli bir beceriye hakim olduklarında kendilerine meydan okuyup yeni bir şeyler öğrenmeye başlarlar. Beynini daha çok çalışmaya zorlayacağından bir sonraki seviyeye geçmek için gönüllü olmalısın.
Beyin eğitim sırasında çok fazla enerji kullanır. Bir şeyler öğrenmeye çalışırken beynini bağlantı kurmaya ve yeni şeyler öğrenmeye zorlarsın. Bir beceriye hakim olduktan sonra bu büyüme yavaşlar. Zekanı artırmak için kendini daha yüksek bir ustalık seviyesine itmeye devam etmelisin.
Kolaylıkları ortadan kaldırmak
Kolaylıklar bizlere vakit kazandırırlar. Bazen onlardan kurtulmak önemlidir. Bir hesaplama yapmaya çalışırken hesap makinesi kullanmamayı deneyebilirsin. Bir metin yazarken yazım denetimini kapalı tutmaya çalışabilirsin. Böylece hesaplarken veya yazarken düşünmeyi başarabilirsin.
Zaman zaman kısa yolları ortadan kaldırmak önemlidir. Elbette kısa yol kullanmanın daha mantıklı olduğu zamanlar vardır. Örneğin, okulda not almak için teslim etmek gereken bir kağıt söz konusu olduğunda yazım denetimini açık tutmayı düşünebilirsin. Ancak bir arkadaşınla sohbet ederken onu devre dışı bırakabilirsin.
İnsanlarla iletişim kurmak
Başkaları aracılığıyla bir şeyler öğrenmeyi kötü bir şey olarak görmemelisin. Çünkü bu zekanı geliştirmenin harika bir yoludur. En zeki insanlardan her zaman etrafındaki insanlardan bir şeyler öğrenmeye açıktırlar. Farklı insanlara ulaşmalı ve çeşitli konularda düşüncelerini sormaya çalışmalısın.
Bu konuda sosyal medyayı kendi yararına kullanabilirsin. Bilimsel bir çalış hakkında bir şeyler yayınlamak zorunda değilsin. Herhangi bir araştırmayla ilgili fikirlerini paylaşıp insanlardan geri bildirim isteyebilirsin. Örneğin bana dilediğin zaman ulaşıp motivasyon gibi konularda bilgi sahibi olabilirsin.
Doğru faaliyetlerle uğraşmalısın
Zekanı geliştirmek istiyorsan artık eski hayatının bir parçası olan işe yaramaz alışkanlıklardan kurtulman gerekir. Bu alışkanlıkların yerlerini kitap okumak, enstrüman çalmak ve buna benzer alışkanlıklar almalıdır. Bu sayede zekanı geliştirmek için önemli bir adım atabilirsin.
Enstrüman çalmak
Bir enstrüman çalman durumunda yaratıcılık, dil, matematik ve analitik beceriler konusunda kendini geliştirmeyi başarabilirsin. Bir enstrüman çalmayı biliyorsan her gün pratik yapmak için çaba göstermelisin. Bir enstrüman çalamıyorsan çeşitli yerlerden bu konuda ders almayı düşünebilirsin.
Enstrüman çalmaya başlamak kolay olmayabilir. Elbette bu daha çok seçeceğin enstrümana göre değişecek bir durumdur. Gitar veya bağlama çalmak ile keman çalmak arasında bir öğrenim eğrisi farkı vardır. Dolayısıyla bir şeyler öğrenme konusunda kendine zaman tanımalısın.
Kitap okumak
Okuma, genel zekanı geliştirmek için en iyi yollardan biridir. Genel olarak daha zeki birisi olmak için kitap okuyabileceğin gibi aynı zamanda yüksek duygusal zekaya sahip olmak için de kitap okuyabilirsin. Kitaplar hayat boyunca en iyi arkadaşların olacaklardır.
Her zaman okumak için bir kitaba sahip olmalısın. İşe giderken, öğle tatilinde, sabah uyanınca veya akşam uyumaya hazırlanırken kitap okuyabilirsin. Özellikle yatmadan önce kitap okumak uykunun daha huzurlu geçmesini sağlayacaktır. Bunu mutlaka bir alışkanlık haline getirmelisin.
Yapboz oyunları oynamak
Akıllı bir telefonun varsa onda en az bir yapboz oyununa sahip olduğundan emin olmalısın. Çünkü yapılan birçok araştırma bulmaca tarzı oyunların zeka üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Bunu beynin için bir egzersiz olarak düşünebilirsin. Ne kadar düzenli egzersiz yaparken senin için o kadar iyidir.
Sürekli kendine meydan okumalısın. Unutmamalısın, zeka en çok eğitim halindeyken gelişim gösterir. Belirli bir oyun türüne hakim olduktan sonra bir sonrakine geçiş yapmalısın. Örneğin, çengel bulmaca çözmeye alıştıysan bir sonraki kare bulmacaya geçiş yapabilirsin.
Meditasyon yapmak
Meditasyon yapmak belirli oranda zihnini geliştirmene yardımcı olabilir. Örneğin, meditasyon yaparken şefkat dolu düşüncelere odaklanmaya çalışabilirsin. Bu da seni genel olarak daha şefkatli biri yapabilecektir. Düzenli meditasyon, zihinsel kontrol seviyeni güçlendirir ve zekanın gelişmesine yardımcı olur.
Meditasyonda yeni olman durumunda bir meditasyon dersi almayı düşünebilirsin. Sadece YouTube üzerinden dahi çeşitli dersler bulabilirsin. Önemli olan temel teknikleri öğrenmelisin. Başlangıçta kendini garip hissedebilirsin. Fakat zamanla buna alışacağından emin olabilirsin.
İkinci dile sahip olmak
Zekanı geliştirmek istiyorsan mutlaka ikinci bir dil üzerinde çalışmalısın. İngilizce öğrenmeye başlamak iyi bir fikir olabilir. Yeni bir dil öğrenmek hafızanı ve genel akıl yürütme becerilerini geliştirmeye yardımcı olacaktır. İkinci bir dil bilmiyorsan mutlaka en kısa sürede bunu edinmeye çalışmalısın.
Bir dil öğrenmek için yararlanabileceğin çok farklı kaynaklar vardır. Örneğin, dil öğrenme uygulamaları ile kendine destek olmayı düşünebilirsin. Bunlar başlangıç için mükemmel çözümlerdir. Daha sonrasında kendini geliştirmek için farklı yöntemlere ve adımlara başvurmayı düşünebilirsin.
Yaşam tarzını değiştirmek
Zekanı geliştirmek istiyorsan yaşam tarzını uygun şekilde değiştirmen gerektiğini bilmelisin. Örneğin, artık hedefler belirleyerek hareket etmeyi düşünmelisin. Bir şeyler okurken veya yaparken notlar almaya çalışmalısın. Sağlıklı beslenmeye dikkat etmek kadar susuz kalmamaya da özen göstermelisin.
Televizyonu kapamak
Zekanın gelişmesini istiyorsan bu zeka yutucu aletten olabildiğince uzak durmalısın. Televizyon izlemenin artık sana herhangi bir faydasının olmadığını bilmen gerekir. Dijital olarak dönüşmeye devam eden dünyada televizyonun yerini çeşitli bilgilendirici ve eğitici videoların almasını sağlamalısın.
Bununla birlikte her televizyon programının kötü olduğunu ifade etmem doğru olmaz. Belgeseller, anlamlı tartışma programları ve eğitici yayınlar dışında televizyona pek bakmamalısın. Özellikle her gün “Acaba bugün nasıl karamsarlık yaysak?” tarzı programlardan ve yayınlardan olabildiğince uzak durmalısın.
Egzersiz yapmak
Düzenli olarak egzersiz yapmaya başlamalısın. Bellek ve dikkat süresi gibi şeyler düzenli egzersizlerle güçlendirilir. Genel zekanı geliştirmek için kendine uygun bir egzersiz programı geliştirmeyi düşünebilir veya var olan egzersiz programlarından yararlanmayı düşünebilirsin.
Egzersiz yaparken mutlaka sevdiğin şeyleri yapmaya çalışmalısın. Çünkü sevdiğin şeyleri yapamazsan egzersize bağlı kalma konusunda kendini ikna etmen pek kolay olmayacaktır. Örneğin, uzun yürüyüşlerden hoşlanıyorsan düzenli olarak uzun yürüyüşler yapmayı düşünebilirsin.
Doğru beslenmek
Doğru beslenmeye dikkat etmelisin. Bazı çalışmalar kaliteli bir diyetin daha yüksek zeka ile bağlantı olabileceğine yönelik sonuçlar ortaya atmışlardır. Çok sayıda sağlıklı meyve, tahıl ve sebze tüketmeye özen göstermelisin. Fakat özellikle işlenmiş gıdalardan ve doymuş yağ oranı yüksek gıdalardan uzak durmalısın.
Omega 3 yağ asitleri zekanın gelişmesine yardımcı olabilirler. Bunlar somon, ceviz ve kivi gibi gıdalarda bulunabilirler. Ispanak ve portakal suyu tüketerek folik asit ihtiyacını karşılamayı başarabilirsin. Hazır gıdalar ise beyninin işleyişini olumsuz etkileyeceği için onlardan uzak durman gerekir.
Düzenli uykuya sahip olmak
Uykun zeka durumunu etkileyebilir. Bu nedenle düzenli uykuya sahip olman gerektiğini bilmelisin. Her gün mutlaka 7-8 saat aralığında uyku almaya çalışmalısın. Bunun genel bir rakam olduğunu söyleyebilirim. Bazı insanlar 6 saat uykuyu kendileri için yeterli görürken, bazıları en az 12 saat uykuya ihtiyaç duyabilirler.
Yatmadan önce kafein ve nikotin alımından olabildiğince uzak durmalısın. Ayrıca midene zarar verebilecek potansiyel yiyeceklerden uzak durmayı düşünmelisin. Dinlendirici uyku her zaman gelişimine katkıda bulunacaktır. Bu nedenle uykulu önemsemeli ve onun sağlıklı olmasını sağlamalısın.
Stresi yönetmek
Stres yönetiminin kolay olmadığını söyleyebilirim. Çünkü hemen hemen her insanın yaşadığı bir şeydir ve gerçekten kontrol edilmediğinde çok ciddi kayıplara neden olan bir problemdir. Yüksek stres seviyeleri doğrudan belleğine zarar verebilecek ve bir anlamda zeka gelişiminin olumsuz etkilenmesine neden olabilecektir.
Bir şekilde stresi yönetmek için çaba göstermelisin. Stres seviyeni kontrol altında tutmak için gün içerisinde stres giderici faaliyetlerde bulunmayı düşünebilirsin. Örneğin nefes egzersizleri yapmayı düşünebilirsin. Ayrıca stresle baş etmek için kitap okuyarak stresten uzaklaşmayı deneyebilirsin.
Sınırları zorlamak
Sınırları zorlamak istiyorsan yapabileceğin en iyi şey düzenli olarak zeka testleri çözmektir. Kendine ne kadar meydan okursan gelişim şansın bir o kadar fazla olacaktır. Alison R. tarafından belirtildiği gibi günlük hayatın içerisinde kendine meydan okuman çok önemlidir.
Zekanı geliştirmek istiyorsan bu meydan okumaların içerisine şema çizmek ve haritalandırma yapmak gibi yaklaşımları ekleyebilirsin. Örneğin, yapılacaklar listesini bir şema çizerek anlatmayı düşünebilirsin. Böylece zekanı geliştirme konusunda kendine yeni bir yardımcı kaynak bulmuş olursun.
Bilimsel yöntemlere güvenmek
Zeka sabit bir şey değildir. Onu geliştirmek mümkündür. Zeka tahmin edeceğinden çok daha gelişmiş ve beynin düşündüğünden çok daha yumuşak bir yapıya sahiptir. Zekanı geliştirmek istiyorsan düzenli olarak beynini beslemen gerekir. Aşağıda önerdiğim bilimsel yöntemleri deneyerek bunu başarabilirsin.
Satranç oynamak
Satrancın yüzyıllardır oynanan bir şey olmasının belirli bir nedeni vardır. Karmaşık bir oyun olduğu doğrudur. Problem çözme becerilerini geliştirir. Konsantrasyonunu geliştirir. Aynı zamanda beyninin her iki tarafını da uyarır. Böylece hem beyninin beslenmesine hem de zekanın gelişmesine yardımcı olur.
Venezuela merkezli bir araştırmaya göre 14 hafta boyunca satranç dersi alan çocukların IQ seviyelerini artırdıkları saptanmıştır. Melanie Curtin tarafından aktarılan bilgiye göre Avustralya’da yapılan bir araştırmada benzer bir sonuca varılmıştır. Araştırmada satranç oynayan kişiler IQ seviyelerini geliştirmişlerdir.
Egzersiz yapmak
Bilim bu konuda oldukça nettir. Aerobik egzersiz yapmak beyin için son derece iyidir. Aslında, egzersiz yapmak IQ seviyeni çevrimiçi bir zihinsel oyun oynamaktan çok daha fazla artırır. Ayrıca İsveç merkezli bir çalışma, kardiyovasküler uygunluk ile sözel zeka arasında bir bağ bulmuştur.
Dolayısıyla en az zihinsel egzersizler kadar fiziksel egzersizlere de vakit ayırman gerekir. Bunlar kişisel gelişimin için hayatında çok önemli bir yere sahip olmalıdırlar. Her gün düzenli olarak bir miktar egzersiz yaparak zekanı geliştirmeyi başarabilirsin. Bunun için 15 dakikalık egzersizler bile yeterli olacaktır.
Kreatin almak
Kreatin, kas hücrelerinde doğal olarak bulunan bir maddedir. Ağırlık kaldırma veya yüksek yoğunluklu egzersiz sırasında kaslarının enerji üretmesine yardımcı olur. Kreatin takviyesi almak, kas kazanmak, gücü artırmak ve egzersiz performansını iyileştirmek için sporcular arasında oldukça popülerdir.
Sidney Üniversitesi tarafından yapılan araştırmalar, günde 5 gram kreatin alman durumunda, altı haftalık süre boyunca IQ seviyeni 15 puan artırabileceğini göstermiştir. Buna rağmen söz konusu takviyeyi doktorunun gözetimi olmadan tek başına almaya çalışmanı önermem.
Dil öğrenmek
Daha önce belirttiğim gibi dil öğrenmek zeka gelişimi için çok önemli bir yere sahiptir. Yapılan bilimsel araştırmalar bunu destekler niteliktedir. Çünkü her yeni dilde bir dizi yeni kural ile karşılaşırsın. Bunların üstesinden gelmek için beynini çalıştırman ve onun verimli olmasını sağlaman gerekir.
Tekrar hatırlatmam gerekirse dil öğrenmek için pahalı kurslara ihtiyacın yoktur. Sadece nereden başlaman gerektiğini bilmen önemlidir. Dil öğrenmeye başladıktan sonra yardımcı uygulamalar sayesinde kendini geliştirmeye devam edebileceğini unutmamalısın.
Enstrüman çalmak
Enstrüman çalmaktan daha önce söz etmiştim. Zurich Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırma, bir müzik enstrümanında yetkin olmanın hem yetişkinlerin hem de çocukların IQ seviyesini yükseltebileceğini göstermiştir. Daha önceki önerime kulak vererek bir enstrüman çalmayı öğrenmeyi deneyebilirsin.
Enstrüman çalmayı öğrenmek aynı zamanda sosyalleşme konusunda sana yardımcı olabilecektir. Enstrüman çalarken kendi videolarını kaydedip yayınlamayı başarabilirsin. Böylece yaptığın çalışmalar için geri bildirimler alabilirsin. Amatörce çalışmalar olsa bile kendini geliştirmek için her fırsatı değerlendirmelisin.
Umarım bu yazı zeka geliştirme ve zekanı geliştirecek yöntemleri bulma konusunda sana yardımcı olmuştur. Eklemek veya sormak istediğin bir şeyler varsa hemen yorum yapabilirsin. Ayrıca, yazımı beğendiysen onu arkadaşlarınla paylaşabilir misin?
