Motive olmanı sağlayacak 8 etkili yol

Motivasyon, güçlü ama aynı zamanda zor bir canavardır. Motivasyon konusunda faydalı ipuçlarından yararlanarak hem kendini hem de başkalarını nasıl motive edebileceğini öğrenebilirsin. Motive olmaya hazır mısın?

Bazen motive olmak gerçekten çok kolaydır. Kendini heyecan içinde hissettiğin zaman gerisi gelir. Diğer zamanlarda ise kendini nasıl motive edeceğini bulmak neredeyse imkansızdır. Özellikle erteleme alışkanlığının girdabında boğulmak çoğu zaman karşılaşacağın durumdur.

1. Motivasyon nedir?

En başından belirtmem gerekirse bu yazıda amacım seni harekete geçirmek falan değil. İlham verici konuşmalar yapmaya çalışmayacağım. Daha çok motivasyonu anlamana ve kendini motive etme konusunda neler yapabileceğine değineceğim. Her bir bilgi uzun vadeli olacak şekilde işine yarayacaktır. Dolayısıyla burada motivasyonla ilgili ihtiyaç duyacağın pek çok şeyi bulabileceksin.

James Clear‘ın motivasyon için yaptığı tanımlama oldukça doğrudur. Bilim adamları, motivasyonu bir şeyi yapmaya yönelik genel istek olarak tanımlarlar. Seni harekete geçirmeye zorlayan psikolojik güçlerin tamamı bu dairenin içinde yer alır. Motivasyon için yapılabilecek en basit tanımlama bu şekildedir. Ancak dediğim gibi James Clear’ın motivasyon tanımlaması biraz daha kullanışlıdır.

“Motivasyonun özü bellidir. Her seçimin bir bedeli vardır. Ancak motive olduğun zaman eylemin uygunsuzluğunu taşımak aynı durumda kalmanın acısından daha kolay gelir. Her nasılsa, genellikle erteleme yaklaşımlarından sonra ve yaklaşan bir son teslim tarihi söz konusu olduğunda işi yapmamak işi yapmaktan daha acı verici bir hale dönüşür.”

Motivasyon konusunda bunu anlamak önemlidir. Motivasyonla ilgili en şaşırtıcı şeylerden biri yeni bir alışkanlık başlattıktan sonra gelmesidir. Motivasyonun bir video izlemek veya bir kitap okumak gibi eylemden sonra geldiğini düşünme eğilimine sahibiz. Ancak bunlar aktif ilham olarak tanımlanırlar ve aktif ilham, çok daha güçlü bir motivasyona dönüşebilme potansiyeline sahiptir.

Motivasyon bir sebep sonrasında ortaya çıkmaz. Daha çok bir eylemin sonucu olarak ortaya çıkar. Çok basit ve çok küçük bir adım atmak bile doğal olarak bir ivme yakalamana yardımcı olan aktif bir ilham biçimidir. Bir başka ifadeyle harekete geçersen hareket halinde kalmayı başarırsın. Başlangıcı yaptığın zaman ilerlemek her şeyden çok daha kolaydır.

2. Motivasyonu planlamalısın

Birçok insan, istedikleri hedeflere ulaşmak için ihtiyaç duydukları motivasyonu bulmakta zorlanırlar. Çünkü sürecin diğer bölümlerinde çok fazla zaman ve enerji harcarlar. Motivasyon bulmayı ve en önemlisi başlangıç yapmayı kolaylaştırmak istiyorsan davranışlarının ilk aşamalarını biraz daha otomatikleştirme yoluna gitmen gerektiğini bilmelisin.

İnsanların önündeki en büyük engellerden birisi başlangıçtır. Örneğin yazma konusunu ele alalım. Birçok insan yazma konusuna alışkın değildir. Çünkü her zaman zihinlerinde bir daha ne zaman yazacaklarını düşünmek gibi bir detay vardır. Bunu çalışmak, iş kurmak veya alışkanlık kazanmak için söylemek mümkündür.

• Spor yapmak için genel olarak bir zaman belirlemeyi tercih etmezsen, o gün yeterince motive olup olmadığını düşünmek zorunda kalırsın.
• Her hafta yazarken belirli bir yazma takvimine sahip olmazsan, yazma isteğini bulup bulmadığını düşünmek zorunda kalırsın.

Bir başka ifadeyle, ne zaman ve nerede çalışacağına karar vermek için harcadığın her vakit kaynakları boşa tüketmen anlamına gelir. Kaynakları boşa tüketmek ise bir işi yapma kapasiteni düşürecektir. Bu nedenle kendin için bir takvim ayarlaman gerekir. Bu takvime veya programa uyum sağladığın zaman motivasyonun ne olursa olsun onu takip etmek için çaba gösterirsin.

Harekete geçmek ve bir şeyler yapmak için ilhamı ve motivasyonu beklemeyi bırakman gerekir. Açıkçası profesyoneller ve amatörler arasındaki en büyük fark budur. Profesyoneller kendilerine bir program belirlerler ve bu programa olabildiğince sadık kalırlar. Amatörler ise ilham ve motivasyon kendilerine ulaşıncaya kadar beklemeyi tercih ederler.

3. Nasıl motive olunacağını bilmelisin

Bu kısmın önemli olduğunu bilmelisin. Çünkü motive olmayı başaran insanların büyük bir kısmı kendileri için takvim oluşturmak yerine kendileri için rutinler oluşturmayı başarırlar. Bunları farklı şekilde örneklemek mümkündür. Ancak her birisinde görebileceğin gibi belirli bir rota ve belirli bir rutin söz konusudur. Örneğin, bazı ünlü isimlerden şu şekilde örnekler verebilmek mümkündür:

• Yazar Maya Angelou, yerel bir otelde oda kiralamış ve bu odayı yazmak için kullanmıştır. Her gün 06:30 ile 14:00 arasını yazarak geçirmiştir. Daha sonra evine gelerek çeşitli düzenlemeler yapmıştır.
• Yazar Michael Chabon, haftanın beş günü 22:00 ile 03:00 arasını yazarak geçirmiştir.
• Yazar Haruki Murakami, saat 04:00 gibi uyanır, beş saat boyunca yazar ve ardından koşuya çıkarmış.

Bu yazarların ortak özelliğini başlangıçta görebilmen pek mümkün değildir. Çünkü her yazarın kendine özgü bir yazma düzeni vardır. Bu düzen motivasyona veya ilham kaynağına bağlı değildir. Ancak her biri tutarlıdır, belirli bir düzeni ve rutini takip eder. Motive olmak için ihtiyacın olan tek şey budur. Bir düzen ve bir rutin gereklidir.

• Spor yapmaya başlamadan önce aynı ısınma rutinini kullanarak egzersizleri daha tutarlı hale getirebilirsin.
• Yazmaya, çizmeye ve şarkı söylemeye başlamadan önce yaratıcı bir rutini takip etmelisin.
• Sabah kalktığın zaman rahatlamak için kendine özgü bazı rutinleri takip ederek güne daha stressiz başlamalısın.
• Yatmadan önce kendini hemen hemen her şeyden izole etmeyi başararak daha iyi bir uykunun tadını çıkarın.

Rutin olarak yapılacak şeylerin güçlü olmasının sebebi davranışı başlatmak için bir yol sunmasıdır. Bu rutinler alışkanlıklarını başlatmayı ve bunları tutarlı bir biçimde takip etmeyi kolaylaştırır. Rutinler karar verme ihtiyacını ortadan kaldırırlar. Çoğu insanın yaşadığı en büyük problemlerden biri başlangıca karar verememek olduğundan bu problem otomatik olarak çözülmüş olur.

4. Motivasyonu alışkanlığa dönüştürmelisin

Kendin için en uygun olan rutinleri oluşturarak motivasyonu alışkanlığa dönüştürmeyi başarabilirsin. Bunun için aşağıda sunmuş olduğum üç adımdan oluşan yolu takip edebilirsin. Motivasyonu alışkanlığa dönüştürmeyi başardığın zaman motivasyon eksikliği canını çok fazla acıtmaz. Çünkü sen zaten en başından takip etmen gereken yolun ne olduğunu bilirsin.

1. Başlangıç rutinini kolay davranışlardan seçebilirsin. Örneğin, yazmaya başlamadan önce bir bardak çay veya kahve içmeyi rutin haline getirebilirsin. Bu görev oldukça kolaydır ve ona hayır deme şansın oldukça düşüktür.
   • Bir görevin en önemli kısmı başlangıçtır. Başlangıçta motivasyon alman mümkün olmadığında onun genellikle başladıktan sonra geldiğini görürsün. Bu yüzden başlangıç rutininin kolay olması bir gerekliliktir.
2. Seçtiğin rutin ne olursa olsun seni hedefine doğru götürmelidir. Zihinsel motivasyon eksikliği genellikle fiziksel hareket eksikliği ile bağlantılıdır. Kendini bıkkın ve motivasyonsuz hissettiğin zaman fiziksel durumunu düşünmelisin. Muhtemelen çok fazla hareket etmeme gibi bir probleme sahipsindir.
   • Bunun tam tersi de geçerlidir. Fiziksel olarak hareket ediyorsan zihinsel olarak kendini meşgul ve enerji dolu hissetme ihtimalin çok daha yüksektir. Örneğin, dans ederken kendini enerjisiz hissetmen neredeyse imkansızdır.
   • Rutinin her ne kadar kolay olsa bile giderek daha fazla fiziksel hareket gerektiren bir iş olmalıdır. Zihnin ve motivasyonun fiziksel hareketini takip edecektir. Fiziksel hareketliliği her zaman egzersiz yapmak olarak görmemelisin. Örneğin yazmak için hazırlık yapıyorsan fiziksel eylemin yazma eylemine yakın bir şey olmalıdır.
3. Sürekli aynı yolu takip etmelisin. Başlangıçta belirlediğin rutinin amacı belirli bir görevi yerine getirmeden önce bir olay serisi oluşturmaktır. Böylece rutinini yapmaya başladığın zaman ondan sonra ne yapman gerektiğini kolayca hatırlarsın.
   • Bu önemlidir çünkü motive olmadığın zaman ne yapman gerektiğini anlamak için genellikle çok fazla şey yapman gerekir. Başka bir kararla karşı karşıya kaldığında genellikle hiçbir şey yapmamaya karar verirsin. Ancak, başlangıç rutini bu sorunu çözer çünkü ne yapacağını tam olarak bilirsin. Tartışma veya karar verme aşaması yoktur. Motivasyon eksikliği önemli değildir. Sadece yolu takip etmen yeterlidir.

5. Motivasyonu korumayı nasıl başarırsın?

Bu noktaya kadar motive olmayı ve bir göreve başlamayı kolaylaştırmak için neler yapabileceğini anlattım. Ancak elde ettiğin motivasyonu uzun vadede sürdürebilmek oldukça önemlidir. İhtiyacın olan tam olarak bu ise aşağıdaki bilgiler sana yardımcı olacaktır. En önemlisi uzun vadede, elde ettiğin motivasyonu korumana yardımcı olacaktır.

Şimdi iki kişilik bir oyun düşünmeni istiyorum. Futbol, basketbol, satranç, masa tenisi gibi bir şeyler seçebilirsin. İlk olarak karşına 5-6 yaşlarında küçük bir çocuk gelmiş olsun. Bu müsabaka maç senin için çok kolay olacaktır ama aynı zamanda seni sıkacaktır. Diğer taraftan, profesyonel bir oyuncuya karşı maç yapmaya çalıştığında ise motivasyonun yerle bir olur. Çünkü bu maç oldukça zorlayıcıdır.

Bu oyunda dengeli bir rakibe karşı oynadığını düşün. Birkaç puan kazanırsın ama rakibin de birkaç puan kazanır. Maçı kazanma şansın vardır ama rakibinin de kazanma şansı vardır. Gerçekten maçı kazanmak istersen bunu başarabilirsin. Odaklanmayı başarırsın, dikkatini dağıtan unsurlardan uzaklaşırsın ve bir göreve kendini adarsın. Kazanmak garanti değildir ama mümkündür. İşte bu motivasyon kaynağıdır.

İnsanlar zorluklardan hoşlanırlar ama bu zorlukların “yönetilebilir” seviyede olması önemlidir. Mevcut kabiliyetinden daha düşük seviyede olan görevler sıkıcıdır. Mevcut kabiliyetinden yüksek seviyede olan görevler ise heves kırıcıdır. Ancak kazanma ve kaybetme şansının olduğu bir zorlukla karşılaştığında motive olmayı başarırsın. Uzun vadeli motivasyon elde etmenin sırrı tam olarak budur.

6. Maksimum motivasyona nasıl ulaşılır?

Mutluluk ve maksimum performansın harika karışımına akış adını verebilmek mümkündür. Akış, elindeki göreve odaklandığın zaman yaşadığın zihinsel durumdur. Bu akış sırasında dünyanın geri kalanı kaybolur. Birçok yönden akışı maksimum motivasyon durumu olarak tanımlamak mümkündür. Üzerinde çalıştığın göreve devam etmek için daha fazla çaba harcadığın bir durum bulmak çok kolay olmayacaktır.

Optimum zorluktaki zorluklar üzerinde çalışıyorsan sadece motive olmazsın, aynı zamanda mutluluğunu artırmış olursun. Motivasyon açısından en üst düzey performans durumuna ulaşmak için sadece doğru zorluk derecesine sahip zorluklarla uğraşman yeterli değildir. Aynı zamanda gösterdiğin ilerlemeyi takip etmen gereklidir. Bunun için her adımda ne yaptığını yakından takip etmeye çalışmalısın.

7. Motivasyon kaybolduğunda ne yapılmalı?

Kaçınılmaz olarak bir görevi yerine getirme motivasyonun bir noktada azalmaya başlar. Motivasyon sona erdiğinde veya kaybolduğunda ne olur? Basit bir şekilde kendine bir şeyleri hatırlatman gerekir. Bu hatırlatmalar doğrultusunda pes etmek yerine yoluna devam etmeyi düşünebilirsin. Böylece elde ettiğin motivasyonun ellerinin içinden kayıp gitmesine engel olabilirsin.

• Sahip olduğun her düşünceyi bir emir değil bir öneri olarak görmelisin. Örneğin, bu yazıyı yazarken zihnim bir taraftan “yeterli” mesajını bana gönderiyor. Aslında yazıyı burada sonlandırıp bırakabilirim. Ancak bu kolay yolu seçmem anlamına gelir. Kendi oluşturduğum kimliğe ve okuyucularıma olan saygı duyuyorum. Dolayısıyla yazmaya devam etmeliyim.
  • Gördüğün gibi iki farklı seçenek var. Seçeneklerin her biri zihnim tarafından bana ulaştırılan mesajlar. Bunları bir emir olarak görmek yerine onları öneri olarak görüyorum. Dolayısıyla içlerinden hangisini seçeceğime karar verme gücüm var. Bunu değerlendirebilirim.
• Duyduğun rahatsızlığın geçici olduğunu bilmelisin. Günün hangi zamanında gerçekleştirirsen gerçekleştir bir alışkanlık kısa sürede sona erecektir. Hayatı geçmişle karşılaştırdığın zaman onun ne kadar kolay olduğunu görebilirsin.
  • Hayatının iyi durumda olduğunu kabul etmelisin. Çok önceden olduğu gibi avlanmaya çıkıp evine yemek getirmek ve bunu yaparken hayatta kalmak zorunda değilsin. Kendi evini inşa etmek gibi bir derde sahip değilsin. Rahatsızlık elbette olacaktır ama bunu kendini güçlendirmek için kullanman gerekir.
• Genellikle yaptığın işlerin kolay olmasını istersin. Çalışırken mücadele etmek pek istediğin bir şey değildir. Karnımızın dün ve kollarımızın güçlü olmasını isteriz. Ancak gidip egzersiz yapmak gibi bir alışkanlığa sahip olmayı düşünmeyiz. Hedefimiz hep sonucu almak ama sonuca giden yolu umursamamak üzerine kuruludur.
  • Herkes bir yarışma sonucunda altın madalyanın kendisine verilmesini ister. Fakat onu elde edebilecek kadar çok çalışmak sadece birkaçına özgü bir şeydir. Bu insanlar sıkı çalışmadan sonra kendilerini kötü hissetmezler. Başlamak zordur ama bitirmek her zaman kayda değer bir şeydir. En azından sonunda bir zafer elde etmiş olursun.

8. Motive kalmak için neler yapılabilir?

Motivasyon kaybolduğunda yapman gerekenleri bildiğin kadar motive kalmak için de neler yapman gerektiğini bilmelisin. Elde ettiğin tutkuyu, heyecanı ve hareket etme güdüsünü sonuna kadar götürebilmek önemlidir. Bunun için aşağıdaki önerileri dikkate alabilirsin. Brian Tracy‘nin dediği gibi motivasyon için tüm bunları düzenli olarak gözden geçirmen gerekir.

1. Ciddi olmalısın: Zirveye ulaşmak için karar vermelisin. Şimdiye kadar bunu sadece düşünmüş veya aklından geçirmiş olabilirsin. Şimdi ise harekete geçip zirveye ulaşmayı düşünmelisin. Hayatı bir yüzü görülen madalyon gibi düşünebilirsin. Zirveye gitmeye karar verdiğin zaman madalyonun diğer yüzünü görebilirsin. Bunun için motivasyonu ciddiye almalısın.
2. Sınırları bilmelisin: Seni geride tutan becerileri öğrenmen gerekir. İyi olmak için tam olarak neye ihtiyacın olduğunu bilmelisin. Bugün seni başarıdan uzak tutan sınırlayıcı adımın ne olduğunu keşfettikten sonra daha kolay hareket edebileceğinden emin olabilirsin.
3. Doğru insanlarla vakit geçirmelisin: Etrafında olumlu insanlar yer almalıdır. Amaçları ve planları olan insanlarla vakit geçirmelisin. Ne olursa olsun olumsuz düşünen insanlardan uzak durmalısın. Sürekli sızlanan ve şikayet eden insanlar sana bir şey kazandırmazlar.
4. Sağlıklı olmalısın: Sağlıklı olmazsan motive olmanın bir anlamı olmayacaktır. Beslenmene dikkat etmeli ve düzenli egzersiz yapmalısın. Çalışma ve dinlenme zamanlarını birbirinden ayırt etmelisin. Erken yatmaya ve erken kalkıp yol almaya özen göstermelisin.
5. Kendine iyi davranmalısın: Sürekli olarak kendini yaptığın işte en iyi olarak görmeye çalışmalısın. Zihinsel iyileştirme çok önemlidir. Bu nedenle iç sesini olumlu olması için ikna etmelisin. Kendine yalan söylememelisin. Çünkü yalan yaptığın her şeyi mahvedecek kadar kötü bir şeydir.
6. Harekete geçmelisin: Hızlı hareket etmelisin. İyi bir fikre sahip olduğunda onu hemen yapmalısın. Ne kadar hızlı harekete geçersen o kadar iyi olursun. Üstelik ne kadar iyi olursan bir o kadar çok sevilirsin. Kendinden memnun olursan öz saygın artar. Öz saygının artması demek öz disiplinin daha iyi olması demektir. Tüm bunlar kısa sürede durdurulamayan bir makineye dönüşmeni sağlar.